OVERCLOCK’UN TEMEL PRENSıPLERı
UYARI!: AZ SONRA ANLATACAKLARIMDAN DOLAYI, DONANIM YA DA YAZILIMLARINIZDA MEYDANA GELEBıLECEK ZARARLAR YüZüNDEN şAHSIM YA DA http://www.ircforumlar.com/ SORUMLU DEğıLDıR.
öncelikle ne demektir “over clock”. Overclock, sisteminizin tamamını ya da en az bir parçasını, normal çalışma frekansından daha yüksek saat hızlarında çalıştırmak demektir. O/c çoğu zaman daha düşük maliyetle daha yüksek performans alma isteğinden kaynaklansa da bir çok durumda o/c için gerekli spesifik malzemelerin temin edilmesi işlemci up grade’inden daha pahalıya gelebilmektedir. Tersi şekilde özellikle, fan seslerinden rahatsız olup fana ihtiyaç duyulmayan sistemler isteyenler de sistemlerini “under-clock” (bazı kaynaklarda “down-clock” olarak ta geçebilir) yapabilirler. Bu da tam tersi demektir. Sessiz pc sistemlerinde sıkça uygulanan ve tercih edilen bir yöntemdir.
OVERCLOCK iÇiN NE GEREKiR?
Sıralamak gerekirse:
1-O/c yapmaya uygun bir anakart. (Agp ve Pci veriyolları frekans oranlarını ayarlayabileceğiniz, yüksek fsb hızlarına çıkabilen ve voltaj ayarı yapabildiğiniz kaliteli, stabil bir anakart.)
2-O/c yapmaya uygun bellekler.(Tercihen Corsair, Mushkin, Twinmos, OCZ, Geil ya da Kingston.)
3-O/c yapmaya uygun soğutma sistemi. (Tercihen bakır soğutucular, extreme o/c için faz değişimli kompresörlü soğutma sistemleri veya dry ice soğutma sistemleri, sıvı soğutma sistemleri, yüksek devirli fanlar, kasa içi en az 2 fanla uygun havalandırma, sirkülasyon amacıyla round IDE kabloları, gerekirse bellek soğutucuları.)
4-O/c yapmaya uygun güç kaynağı. (Min. gerçek 300 watt. , kişisel tercihim min. gerçek 400 watt.)
5-Her şeyden önemlisi, bilgi.
şimdi, önce işin teorik kısmına bakalım sonra birlikte bir adet o/c uygulaması yapacağız. Elinizdeki işlemci yüksek o/c toleranslarına sahip olmayabilir ya da tam tersi. Bu konuya ayrıca başka bir yazıda değinmek gerekir. Anlamanın yolları var. Ben genel anlamda o/c hakkında konuşmak istiyorum. Ancak küçük bir tüyo vemek gerekirse genelde yeni işlemci çekirdeklerinin ilk temsilcileri iyi o/c olurlar. Bu üretim yeri ve zamanına göre de değişir. Ama genelde büyük oranda şansınıza kalmış bir olay. çünkü aynı banttan arka arkaya çıkan iki işlemcinin bile o/c potansiyelleri farklı olabilir.
ışLEMCı HIZI NEDıR NASIL BELıRLENıR?
ışlemci hızını işlemcinin saat çarpanının, fsb (front side bus) denilen veriyolu hızıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan sayı belirler. BIOS ayarlarında fsb ayarı “Advanced Chipset Features” kısmında oluyor ancak “voltage/frequency” menusunde de olabilir. Mesela fsb’si 100 MHz olan bir celeron işlemcinin saat çarpanı 20 ise : 20x100=2000 MHz. ışlemci frekansıdır. Buradan da anlayacağınız gibi bizim, işlemcinin çalışma frekansını arttırmamız için yapmamız gereken, bu değerlerden en az birisini arttırmak. Mesela fsb’yi 110 yapalım. 110x20=2200 MHz alın size o/c. Bu kadar. Bitti. Hadi şimdi dağılın! Gönül isterdi ki işlemci çarpanını da değiştirelim, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim vs… Ancak yeni nesil işlemcilerin hemen hemen hepsinin çarpan kilitleri sabit geliyor artık. Yine de bulunabilir… Athlon ve Duron’un bazı modelleri çarpan kilitsiz. Eski Duron ve Athlon işlemcilerde de çarpan kilidi vardı ama önbellekler arasına köprüler atılarak (genelde kurşun kalemle) bu kilidi kırmak mümkündü ancak şimdilerde öyle bir imkan da kalmadı. Peki neden çarpan kilidi kırmak tercih edilirdi? çünkü eğer çarpan kilidini kırarsanız o/c için fsb arttırmanız gerekmeyebilir çoğu zaman ve fsb arttırdığınız zaman ortaya çıkacak sorunlar yaşamazsınız. (Ancak fsb artışı kadar performans ta alamazsınız. Ya da ikisini birden arttırarak çok yüksek değerler alabilirsiniz.) Bu sorunların ne olduğunu tek tek göreceğiz zaten yazımın da asıl amacı bu.
Elektronik devreler ve elemanları bir anlamda mekanik cihazlar gibi çalışırlar. Yani hepsinin belli bir iş kapasitesi vardır. Devre elamanları da yük taşırlar. Bu yükler bizim bildiğimiz anlamda fiziksel yük yerine, yerlerine iletilmesi gereken elektronlardan oluşur. örneğin bir transistör, üzerine gelen enerjiyle elektron geçişini engeller ya da izin verir ve ortaya 1 ve 0 değerlerinden oluşan mantıki komut dizilimleri ortaya çıkar. Siz eğer böyle bir elemanı daha hızlı çalıştırmak isterseniz en basitinden voltajını arttırarak bunu sağlayabilirsiniz. Ancak bunun sonucunda elemanın ısısı artar, üzerindeki yük artacağı için de kullanım ömrü kısalır. Ve, örneğin transistör gibi devre elemanları yüksek ısıyı pek sevmezler ve de sağlıklı çalışmayabilirler. ıleriki dönemlerde de kalıcı hasara meydan verebilirler.
Voltaj ve sıcaklığın yanında çalışma frekansının da negatif etkileri vardır. Siz eğer herhangi bir elemanın saat frekansını arttırırsanız aynı birim zaman içerisinde daha fazla iş yapmaya zorlamış olursunuz ve bu da onun daha fazla güce ihtiyaç duyması ve çekmesi anlamına gelir. Yani güç tüketimi artar. ışte o yüzden kaliteli güç kaynaklarından bahsettik. Ancak iş yine de bununla kalmaz. Güç kaynağından daha fazla güç çekilmeye başlandığı gibi, anakart üzerinde bulunan ve işlemciye akım gönderen işlemci voltaj regulatörü de etkilenir. çekilen akım arttıkça diğer elemanlara da daha fazla güç gider ve az önce bahsettiğimiz ısınma, stabil çalışmama, elamanların ömrünün kısalması gibi problemler ortaya çıkar.
şimdi gelelim çok sıkça yapılan bir hata ve karşılaşılan duruma:
VERı YOLLARI FREKANS SABıTLEMESı
Nedir peki bu hadise, neden sabitlemeli, sabitlemezsek ne olur, neden artar, nasıl sabitleriz? Bakınız; sisteminizdeki AGP ve PCI veri yolları anakartınız ne olursa olsun, default olarak AGP 66 MHz ‘de PCI 33 MHz’de çalışır. Ancak şöyle bir sorunu vardır ankartların, BIOS ya da benzeri yazılımlarında bu veriyollarına “sen 66 sen de 33 MHz çalışacaksın” denmez. Bu veriyolları, mesela 100 MHz fsb olan bir sistemde default olarak 2/3 ve 1/3 fsb oranında çalışırlar. Bu ne demektir? Yani siz eğer fsb ’nizi 100 MHz yerine 150 MHz ’e çıkarırsanız: 2/3x150=100 MHz AGP frekansı, 1/3x150=50 MHz PCI frekansı elde edersiniz ki hiçbir AGP ve PCI kartı da bu hızda çalışmaz. Bu hızlarda sistem hiç açılmaz. Yakın ama daha düşük hızlarda sürekli mavi ekran çıkar ve kilitlenmelere sebep olur. Bu arada çoğunuzun bilmediğine inandığım bir durumdan bahsetmek gerekirse; IDE veriyolu da PCI veriyoluyla (Güney köprüsü) senkronize hızlarda çalışır ve eğer siz IDE yolunu çok yüksek hızlarda çalıştırırsanız dosya sisteminiz (FAT ya da NTFS) zarar görebilir hatta bütün dosyalarınız kalıcı biçimde silinebilir. ışte bu yüzden siz sadece fsb’yi arttırarak o/c yaptığınızda aslında AGP ve PCI veriyollarını da o/c yapmış olursunuz. Bu değerler daha doğrusu oranlar anakartın BIOS yazılımı sayesinde ayarlanır. Bir çok anakartta yongasetine bağlı olarak AGP oranı: 1/1, 2/3 ve 1/2 ayarları bulunuyor. PCI oranı olarak ta 1/2 , 1/3 ve ¼ değerleri bulunabilir. Bazı anakartlarda bunlar sayısal frekans değerleri olarak sabitlenir. Bendeki öyle bir anakart mesela. Peki siz eğer fsb’yi 141 MHz gibi abuk bir değere çıkardığınızda ne olacak? O zaman da yine olması gereken AGP ve PCI frekanslarına en yakın değerde tutmaya çalışacaksınız. Denemeler sonucu stabilite sağlayabildiğiniz en yakın değerde bırakacaksınız. Forumlardan anladığım kadarıyla bir çoğunuzda yeni model kaliteli grafik kartları var. Bu kartların bir çoğu deneyimlerime dayanarak 78-80 MHz civarına kadar çalışabiliyor. Eski model ekran kartları için bu frekans değerini düşünmeyin bile. PCI kartlar içinse 40 MHz sınırına fazla yaklaşmamanızı tavsiye ederim. Max. 36-38 MHz üst sınır olacaktır. Ancak yine de sayısal sabitleme varsa AGP vePCI frekanslarını 66/33 değerinde bırakın, daha hızlı çalışmalarının yaptığım denemelerde herhangi bir performans artışını görmedim
UYARI!: AZ SONRA ANLATACAKLARIMDAN DOLAYI, DONANIM YA DA YAZILIMLARINIZDA MEYDANA GELEBıLECEK ZARARLAR YüZüNDEN şAHSIM YA DA http://www.ircforumlar.com/ SORUMLU DEğıLDıR.
öncelikle ne demektir “over clock”. Overclock, sisteminizin tamamını ya da en az bir parçasını, normal çalışma frekansından daha yüksek saat hızlarında çalıştırmak demektir. O/c çoğu zaman daha düşük maliyetle daha yüksek performans alma isteğinden kaynaklansa da bir çok durumda o/c için gerekli spesifik malzemelerin temin edilmesi işlemci up grade’inden daha pahalıya gelebilmektedir. Tersi şekilde özellikle, fan seslerinden rahatsız olup fana ihtiyaç duyulmayan sistemler isteyenler de sistemlerini “under-clock” (bazı kaynaklarda “down-clock” olarak ta geçebilir) yapabilirler. Bu da tam tersi demektir. Sessiz pc sistemlerinde sıkça uygulanan ve tercih edilen bir yöntemdir.
OVERCLOCK iÇiN NE GEREKiR?
Sıralamak gerekirse:
1-O/c yapmaya uygun bir anakart. (Agp ve Pci veriyolları frekans oranlarını ayarlayabileceğiniz, yüksek fsb hızlarına çıkabilen ve voltaj ayarı yapabildiğiniz kaliteli, stabil bir anakart.)
2-O/c yapmaya uygun bellekler.(Tercihen Corsair, Mushkin, Twinmos, OCZ, Geil ya da Kingston.)
3-O/c yapmaya uygun soğutma sistemi. (Tercihen bakır soğutucular, extreme o/c için faz değişimli kompresörlü soğutma sistemleri veya dry ice soğutma sistemleri, sıvı soğutma sistemleri, yüksek devirli fanlar, kasa içi en az 2 fanla uygun havalandırma, sirkülasyon amacıyla round IDE kabloları, gerekirse bellek soğutucuları.)
4-O/c yapmaya uygun güç kaynağı. (Min. gerçek 300 watt. , kişisel tercihim min. gerçek 400 watt.)
5-Her şeyden önemlisi, bilgi.
şimdi, önce işin teorik kısmına bakalım sonra birlikte bir adet o/c uygulaması yapacağız. Elinizdeki işlemci yüksek o/c toleranslarına sahip olmayabilir ya da tam tersi. Bu konuya ayrıca başka bir yazıda değinmek gerekir. Anlamanın yolları var. Ben genel anlamda o/c hakkında konuşmak istiyorum. Ancak küçük bir tüyo vemek gerekirse genelde yeni işlemci çekirdeklerinin ilk temsilcileri iyi o/c olurlar. Bu üretim yeri ve zamanına göre de değişir. Ama genelde büyük oranda şansınıza kalmış bir olay. çünkü aynı banttan arka arkaya çıkan iki işlemcinin bile o/c potansiyelleri farklı olabilir.
ışLEMCı HIZI NEDıR NASIL BELıRLENıR?
ışlemci hızını işlemcinin saat çarpanının, fsb (front side bus) denilen veriyolu hızıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan sayı belirler. BIOS ayarlarında fsb ayarı “Advanced Chipset Features” kısmında oluyor ancak “voltage/frequency” menusunde de olabilir. Mesela fsb’si 100 MHz olan bir celeron işlemcinin saat çarpanı 20 ise : 20x100=2000 MHz. ışlemci frekansıdır. Buradan da anlayacağınız gibi bizim, işlemcinin çalışma frekansını arttırmamız için yapmamız gereken, bu değerlerden en az birisini arttırmak. Mesela fsb’yi 110 yapalım. 110x20=2200 MHz alın size o/c. Bu kadar. Bitti. Hadi şimdi dağılın! Gönül isterdi ki işlemci çarpanını da değiştirelim, işi kolay kılalım, sevelim sevilelim vs… Ancak yeni nesil işlemcilerin hemen hemen hepsinin çarpan kilitleri sabit geliyor artık. Yine de bulunabilir… Athlon ve Duron’un bazı modelleri çarpan kilitsiz. Eski Duron ve Athlon işlemcilerde de çarpan kilidi vardı ama önbellekler arasına köprüler atılarak (genelde kurşun kalemle) bu kilidi kırmak mümkündü ancak şimdilerde öyle bir imkan da kalmadı. Peki neden çarpan kilidi kırmak tercih edilirdi? çünkü eğer çarpan kilidini kırarsanız o/c için fsb arttırmanız gerekmeyebilir çoğu zaman ve fsb arttırdığınız zaman ortaya çıkacak sorunlar yaşamazsınız. (Ancak fsb artışı kadar performans ta alamazsınız. Ya da ikisini birden arttırarak çok yüksek değerler alabilirsiniz.) Bu sorunların ne olduğunu tek tek göreceğiz zaten yazımın da asıl amacı bu.
Elektronik devreler ve elemanları bir anlamda mekanik cihazlar gibi çalışırlar. Yani hepsinin belli bir iş kapasitesi vardır. Devre elamanları da yük taşırlar. Bu yükler bizim bildiğimiz anlamda fiziksel yük yerine, yerlerine iletilmesi gereken elektronlardan oluşur. örneğin bir transistör, üzerine gelen enerjiyle elektron geçişini engeller ya da izin verir ve ortaya 1 ve 0 değerlerinden oluşan mantıki komut dizilimleri ortaya çıkar. Siz eğer böyle bir elemanı daha hızlı çalıştırmak isterseniz en basitinden voltajını arttırarak bunu sağlayabilirsiniz. Ancak bunun sonucunda elemanın ısısı artar, üzerindeki yük artacağı için de kullanım ömrü kısalır. Ve, örneğin transistör gibi devre elemanları yüksek ısıyı pek sevmezler ve de sağlıklı çalışmayabilirler. ıleriki dönemlerde de kalıcı hasara meydan verebilirler.
Voltaj ve sıcaklığın yanında çalışma frekansının da negatif etkileri vardır. Siz eğer herhangi bir elemanın saat frekansını arttırırsanız aynı birim zaman içerisinde daha fazla iş yapmaya zorlamış olursunuz ve bu da onun daha fazla güce ihtiyaç duyması ve çekmesi anlamına gelir. Yani güç tüketimi artar. ışte o yüzden kaliteli güç kaynaklarından bahsettik. Ancak iş yine de bununla kalmaz. Güç kaynağından daha fazla güç çekilmeye başlandığı gibi, anakart üzerinde bulunan ve işlemciye akım gönderen işlemci voltaj regulatörü de etkilenir. çekilen akım arttıkça diğer elemanlara da daha fazla güç gider ve az önce bahsettiğimiz ısınma, stabil çalışmama, elamanların ömrünün kısalması gibi problemler ortaya çıkar.
şimdi gelelim çok sıkça yapılan bir hata ve karşılaşılan duruma:
VERı YOLLARI FREKANS SABıTLEMESı
Nedir peki bu hadise, neden sabitlemeli, sabitlemezsek ne olur, neden artar, nasıl sabitleriz? Bakınız; sisteminizdeki AGP ve PCI veri yolları anakartınız ne olursa olsun, default olarak AGP 66 MHz ‘de PCI 33 MHz’de çalışır. Ancak şöyle bir sorunu vardır ankartların, BIOS ya da benzeri yazılımlarında bu veriyollarına “sen 66 sen de 33 MHz çalışacaksın” denmez. Bu veriyolları, mesela 100 MHz fsb olan bir sistemde default olarak 2/3 ve 1/3 fsb oranında çalışırlar. Bu ne demektir? Yani siz eğer fsb ’nizi 100 MHz yerine 150 MHz ’e çıkarırsanız: 2/3x150=100 MHz AGP frekansı, 1/3x150=50 MHz PCI frekansı elde edersiniz ki hiçbir AGP ve PCI kartı da bu hızda çalışmaz. Bu hızlarda sistem hiç açılmaz. Yakın ama daha düşük hızlarda sürekli mavi ekran çıkar ve kilitlenmelere sebep olur. Bu arada çoğunuzun bilmediğine inandığım bir durumdan bahsetmek gerekirse; IDE veriyolu da PCI veriyoluyla (Güney köprüsü) senkronize hızlarda çalışır ve eğer siz IDE yolunu çok yüksek hızlarda çalıştırırsanız dosya sisteminiz (FAT ya da NTFS) zarar görebilir hatta bütün dosyalarınız kalıcı biçimde silinebilir. ışte bu yüzden siz sadece fsb’yi arttırarak o/c yaptığınızda aslında AGP ve PCI veriyollarını da o/c yapmış olursunuz. Bu değerler daha doğrusu oranlar anakartın BIOS yazılımı sayesinde ayarlanır. Bir çok anakartta yongasetine bağlı olarak AGP oranı: 1/1, 2/3 ve 1/2 ayarları bulunuyor. PCI oranı olarak ta 1/2 , 1/3 ve ¼ değerleri bulunabilir. Bazı anakartlarda bunlar sayısal frekans değerleri olarak sabitlenir. Bendeki öyle bir anakart mesela. Peki siz eğer fsb’yi 141 MHz gibi abuk bir değere çıkardığınızda ne olacak? O zaman da yine olması gereken AGP ve PCI frekanslarına en yakın değerde tutmaya çalışacaksınız. Denemeler sonucu stabilite sağlayabildiğiniz en yakın değerde bırakacaksınız. Forumlardan anladığım kadarıyla bir çoğunuzda yeni model kaliteli grafik kartları var. Bu kartların bir çoğu deneyimlerime dayanarak 78-80 MHz civarına kadar çalışabiliyor. Eski model ekran kartları için bu frekans değerini düşünmeyin bile. PCI kartlar içinse 40 MHz sınırına fazla yaklaşmamanızı tavsiye ederim. Max. 36-38 MHz üst sınır olacaktır. Ancak yine de sayısal sabitleme varsa AGP vePCI frekanslarını 66/33 değerinde bırakın, daha hızlı çalışmalarının yaptığım denemelerde herhangi bir performans artışını görmedim
